Daha önce yazdığım yazılarımı şöyle bir gözden geçirince ,aradan geçen süreden sonra neler değişti,sizlerle paylaşmak istedim.Eski yazıları zaman zaman yeniden yayınlarken, okudukça sizlerin de benimle aynı soruyu soracağınıza inanıyorum ; “Ne değişti?”.İşte bunlardan biri ;
'Yiyin efendiler yiyin, bu han-ı iştiha sizin,
Doyuncaya, tıksırıncaya, çatlayıncaya kadar yiyin...'
Tevfik Fikret
“Maalesef 'devlette yağma' hala sürüyor. Son örneklerinden biri, bataktan çıkabilmemiz için, bütçede kesinlikle yapılması gereken tasarrufun, devlet yöneticilerince bir türlü benimsenememesi…..”
İzzet Sedes, Akşam Gazetesi
Defalarca yazdığımız gibi yanlış politikaları yüzünden Türkiye bir taraftan ithal ilaç cenneti olurken diğer taraftan ilaç mafyasına teslim edilmiştir. Gelişmiş ülkelerin çoğunda bulunmayan ilaçlar Türkiye’de en fazla satan ilaç olabilmekte ve yetkililer bütün ikazlara göz ve kulaklarını kapatmaktadırlar.
Avrupa ülkelerinin bir çoğunda geri ödemelerine büyük sınırlamalar getirilen veya geri ödemeleri yapılmayan ilaçlar Türkiye’de hiç bir sınırlamaya tabi olmadan devlet tarafından alınmakta ve 3 kuruşa muhtaç kurumlar (Emekli Sandığı, SSK, Bağ-Kur gibi) hortumlanmaktadır. Bu kurumların sayın yetkililerine ve tabii ki Sağlık Bakanlığı yetkililerine şu soruyu soruyoruz ve artık cevabını istiyoruz:
“Farmakoekonomi diye bir sözcük duydunuz mu? Eğer duyduysanız neden bunu uygulamıyorsunuz ve çok sınırlı kaynaklarımızın hortumlanmasına göz yumuyorsunuz?”
Özellikle ABD ve Avrupa ülkeleri gibi bizden fakir ülkelerde(!) formülerlerin hazırlanmasından tutun, geri ödeme sistemlerinin düzenlenmesine kadar bir çok konuda farmakoekonomi çok önemli rol oynamakta ve farmakoekonomik analizler yapılmadan karar verilmemektedir.
“Farmakoekonomi ne işe yarar?” diye sorarsanız,bakın ne işe yarar ; Karar vericiler için kaynakların akılcı kullanımına yol gösterir. Akılcı ilaç kullanımını sağlar Sigorta sistemlerinin planlamalarını yapmalarını sağlar Sağlık sistemlerinin gelişmelerine yol gösterecek araştırma ve analizlerin yapılmasına yardım eden bir enstrümandır
Farmakoekonomide hangi analizler kullanır? Sorusunu da hemen yanıtlayalım ;1. Hastalık-maliyet analizi 2. Maliyet-etki analizi 3. Fiyat-fayda analizi 4. Fiyat (maliyet)-etkenlik analizi 5. Maliyet-minimizasyon analizi 6. Maliyet-utilite analizi 7. Maliyet-tasarruf analizi…. gibi
İşte bütün bunlar yapılmaz ise devlet ilaç paralarını ödeyemeyecek duruma düşer. Akılcı olmayan uygulamalar yüzünden bugün Bağ-Kur’lular ilaçlarını alamamakta, eczacılar haklı olarak Bağ-Kur’lulara ilaç vermek istememektedirler. Diğer taraftan SSK ilaç firmalarına olan borçlarını ödeyememekte, bir çok firma teker teker SSK’ ya dava açmakta ve icra yoluyla üstüne yatılmış trilyonca liralarını kurtarmaya çalışmaktadır.
Şimdi ev ödevi olarak sayın yetkililere bir soru soralım ; Akut migren nöbetlerinin tedavisinde aşağıdakilerden hangisini tercih edersiniz?
a. İmigran 100 mg 1 tablet : 19.923.000 TL
b. Zomig 2.5 mg 1 tablet: 15.000.000 TL
c. Relpax 40 mg 1 tablet: 9.333.000 TL
d. Novaljin 500 mg 1 tablet: 730.000 TL
e. Avamigran 1 tablet: 1.825.000 TL
f. Thomapyrin (ASA+Paracetamol+Kafein) 1 tablet: 2.078.000 TL
g. Aspirin 500 mg 1 tablet: 47.750 TL
h. Metpamid 10 mg 1 tablet: 52.150 TL
Yetkililerin beklenen cevabı büyük ihtimalle (a, b ve c şıkları) olacaktır! Acaba yetkililer asetilsalisilik asit+metpamid’in triptanlara eşdeğer, hatta daha üstün olduğunu biliyorlar mı?
Türkiye’de yeni yapılan çok merkezli bir çalışmada Novalgin’in en az triptanlar kadar etkili oluğunu duydular mı? Migren ve demet baş ağrısı tanılarının %80 e varan kısmının yanlış olduğunu ve diğer baş ağrılarında etkisiz olan triptanların boşu boşuna kullanılmasına vicdanları rahat ediyor mu?
(Not: İlaç fiyatları güncelleştirilmemiştir.)
Prof. Dr. F. Cankat Tulunay
A.Ü Tıp Fakültesi Farmakoloji ve Klinik Farmakoloji ABD öğretim üyesi,
Klinik Farmakoloji Derneği Başkanı
Fax: 0 312 311 64 95