Psikiyatrik İlaçlar, Okul Saldırıları ve Şiddet Eylemleri
(Şiddet olaylarının tam listesi: https://www.cchrint.org/school-shooters/ linkinden alınabilir)
Son yıllarda dünya genelinde artan okul saldırıları ve kitlesel şiddet olaylarının altında yatan nedenler tartışılmaktadır. Psikiyatrik ilaçların (özellikle antidepresanlar, antipsikotikler, stimülanlar ve anksiyolitikler) bu tür şiddet olaylarına katkıda bulunabileceğine dair hem vaka raporları hem de düzenleyici kurum uyarıları bulunmaktadır. Bu makalede, CCHR International tarafından belgelenmiş vakalar ve mevcut bilimsel literatür ışığında psikotrop ilaçlar ile şiddet eylemleri arasındaki olası ilişki incelenmektedir. Bulgular, bu ilaçların küçük ama önemli bir hasta grubunda şiddet, mani, psikotik atak, intihar ve cinayet düşüncelerini tetikleyebildiğini göstermektedir.
Kitlesel şiddet, toplu katliamlar ve okul saldırıları modern toplumların en ciddi güvenlik sorunlarından biridir. Sıklıkla “akıl hastalığı” ile açıklanan bu olayların, aslında psikotrop ilaç kullanımı veya bu ilaçlardan yoksunlukla ilişkili olabileceğine dair veriler giderek artmaktadır. Psikiyatrik ilaçların milyarlarca kutu düzeyinde reçete edildiği günümüzde, bu ilaçların olası yan etkilerinin toplumsal şiddet üzerindeki etkisi göz ardı edilmemelidir.
Bu derleme, CCHR International’ın 2023 raporu (“Psychiatric Drugs: Create Violence & Suicide”) başta olmak üzere; FDA ve EMA güvenlik uyarıları, Dünya Sağlık Örgütü farmakovijilans verileri, ve hakemli dergilerde yayımlanmış literatür taraması temel alınarak hazırlanmıştır. Çalışmada:
- Okul saldırıları ile ilişkili vaka raporları,
- Toksikoloji raporları açıklanmış vakalar,
- Psikotrop ilaçların şiddet ve intihar riskini artırabileceğini gösteren klinik ve epidemiyolojik çalışmalar incelenmiştir.
Okul Saldırıları ile İlişkili Vakalar:
- En az 39 okul saldırısı psikotrop ilaç kullanımı veya yoksunluğu ile ilişkilendirilmiştir.
- Bu olaylarda 200 kişi yaralanmış, 100 kişi ölmüştür.
- Vakaların çoğunda kullanılan ilaçlar SSRI antidepresanlar (ör. fluoksetin, paroksetin), amfetamin türevi stimülanlar ve antipsikotiklerdir.
İlaçların Farmakovijilans Uyarıları:
- SSRI antidepresanlar: FDA kara kutu uyarısı → özellikle gençlerde intihar düşüncelerini artırır.
- Antipsikotikler: Ajitasyon, saldırganlık, mani atakları ve nörolojik komplikasyonlar.
- Stimülanlar (ör. metilfenidat, amfetaminler): Davranış bozuklukları, psikotik ataklar, şiddet eğilimi.
- Anksiyolitikler / hipnotikler: Yoksunluk döneminde ajitasyon, panik, saldırganlık.
“Akıl Hastalığı mı, İlaçların Etkisi mi?”:
Literatür, tek başına ruhsal bozukluğun şiddet için güçlü bir prediktör olmadığını göstermektedir. Ancak, bu bozuklukların tedavisinde kullanılan ilaçların doğrudan şiddet, mani ve intihar düşüncelerini tetikleyebileceği belgelenmiştir.
Mevcut kanıtlar, psikotrop ilaçların küçük bir hasta grubunda ciddi şiddet davranışlarını tetikleyebileceğini ortaya koymaktadır. Ancak bu durum kamuoyuna ve sağlık politikalarına yeterince yansımamaktadır. Şiddet olaylarından sonra faillerin ilaç geçmişi çoğu zaman açıklanmamakta, toksikoloji raporları kamuya sunulmamaktadır. Bu da farmakovijilans açısından ciddi bir eksikliktir.
Etik açıdan bakıldığında, ilaç şirketlerinin bu tür yan etkileri görmezden gelmesi, medya ve düzenleyici kurumların ise konuyu gündeme almaması, toplumsal güvenlik açısından büyük bir risk yaratmaktadır.
Öneriler
- Ailesel şiddet olayları, kitle saldırıları ve okul şiddeti sonrası zorunlu toksikoloji testleri yapılmalı ve sonuçlar kamuya açıklanmalıdır.
- Ulusal veri tabanları oluşturularak psikotrop ilaç ilişkili şiddet vakaları düzenli izlenmelidir.
- Parlamento/Meclis düzeyinde oturumlar yapılarak psikotrop ilaçların şiddet riskine ilişkin bağımsız araştırmalar desteklenmelidir.
- Klinik uygulamada, bu ilaçlar reçete edilirken informed consent (aydınlatılmış onam) zorunlu hale getirilmeli, aileler özellikle gençlerde intihar/şiddet riskleri konusunda bilgilendirilmelidir.
Sonuç
Psikotrop ilaçlar, çoğu hasta için faydalı olabilir; ancak ciddi yan etkileri arasında şiddet ve intihar düşüncelerinin tetiklenmesi de bulunmaktadır. Bu riskler göz ardı edildiğinde, bireysel trajediler toplumsal felaketlere dönüşebilmektedir. Okul saldırıları ve kitlesel şiddet olaylarının araştırılmasında psikotrop ilaçların rolü sistematik biçimde ele alınmalı ve sağlık politikaları buna göre şekillendirilmelidir.
Kaynaklar
1. CCHR International. Psychiatric Drugs: Create Violence & Suicide—School Shootings and Other Acts of Senseless Violence. 2023.
2. U.S. Food and Drug Administration (FDA). Antidepressant Use in Children, Adolescents, and Adults. 2007.
3. Ethical Human Psychology and Psychiatry. Special Issue: Psychotropic Drugs and Violence. 2016.
4. Healy D, Whitaker R. Antidepressants and Violence: Problems at the Interface of Medicine and Law. PLoS Med. 2008.
5. Moncrieff J. The Myth of the Chemical Cure. Palgrave Macmillan, 2009.
ŞİDDET OLAYLARINI LİSTESİ EKTEKİ DOSYADAN ALINABİLİR